Κεφαλαλγία στα παιδιά

Το παιδί μου έχει πονοκέφαλο. Πόσο συχνό είναι αυτό στα παιδιά;

Η κεφαλαλγία είναι ένα από τα πιο συχνά προβλήματα στα παιδιά και τους εφήβους. Συνήθως οι γονείς φέρνουν τα παιδιά στο ιατρείο γιατί λόγω του κεφαλόπονου χάνουν ώρες από το σχολείο, ή τις εξωσχολικές δραστηριότητες, είτε γιατί φοβούνται ότι η κεφαλαλγία οφείλεται σε κάτι  πολύ σοβαρό ή μη θεραπεύσιμο. Σε επιδημιολογικές μελέτες έχει φανεί ότι πάνω από το 60%  των παιδιών έχει αναφέρει πονοκέφαλο κατά διαστήματα στη ζωή του. Η συχνότητα αυξάνεται με την ηλικία. Ακόμα και τα υποτροπιάζοντα και έντονα επεισόδια πονοκέφαλου είναι συχνά στα παιδιά, φτάνοντας να απασχολεί σχεδόν το 1/3 των εφήβων 16-18 χρονών.

Που οφείλεται η κεφαλαλγία στα παιδιά;

Η αλήθεια είναι ότι η κεφαλαλγία στα παιδιά σπάνια οφείλεται σε σοβαρή υποκείμενη αιτία. Τα περισσότερα παιδιά που επισκέπτονται τα επείγοντα με κεφαλαλγία έχουν ταυτόχρονα και λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού ή γρίπη ή ιγμορίτιδα. Τις κεφαλαλγίες στα παιδιά τις χωρίζουμε σε πρωτοπαθείς: ημικρανία,  κεφαλαλγία τάσης και κεφαλαλγία του τριδύμου και σε κεφαλαλγία από δευτεροπαθή αίτια.

Ημικρανία είναι η πιο συχνή μορφή οξείας κεφαλαλγίας  στην παιδική ηλικία. Πρόκειται για υποτροπιάζοντα έντονα επεισόδια που διαρκούν από 2 έως 72 ώρες, αν αφεθούν χωρίς θεραπεία. Πρόκειται για εντοπισμένο πόνο, συχνά με σφύζοντα χαρακτήρα, που επιδεινώνεται με τη δραστηριότητα, το φως και τους θορύβους. Μπορεί να σχετίζεται με ναυτία και εμετούς. Μπορεί να υπάρχει θετικό οικογενειακό ιστορικό ημικρανίας στους συγγενείς 1^ου βαθμού.

Σε 10% των παιδιών με ημικρανία προηγείται αύρα, έχουν δηλαδή παραισθησίες, ημιπληγία, αδυναμία, αταξία, σύγχυση, διαταραχές ομιλίας, οπτικά σκοτώματα.

Κεφαλαλγία τύπου τάσης: Έχει συνήθως διάχυτη εντόπιση, χωρίς σφύζοντα χαρακτήρα και είναι ήπιας προς μέτριας έντασης. Ο πόνος μπορεί να είναι συσφικτικός σαν να δένουν το κρανίο με μια ζώνη.  Δεν επιδεινώνεται με την κίνηση, παρότι τα παιδιά συνήθως δεν έχουν διάθεση να παίξουν. Μπορεί να υπάρχει φωτοφοβία και φωνοφοβία ή και ναυτία, αλλά δεν έχουν συνήθως εμέτους και σχεδόν ποτέ αύρα. Διαρκεί από 30’ μέχρι 7 μέρες! Πρόκειται συχνά για παιδιά που είναι υπερευαίσθητα στον πόνο, αντιδρούν με υπερβολή στους εμβολιασμούς, μπορεί να έχουν μειωμένη συναισθηματική επαφή με τους γονείς.

Η κεφαλαλγία του τριδύμου  προκαλεί έντονα επεισόδια που διαρκούν κάτω από 3 ώρες, πολλαπλά, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Συχνά στην ίδια πλευρά με τον έντονο πονοκέφαλο, συνυπάρχουν συμπτώματα από το αυτόνομο νευρικό σύστημα όπως δακρύρροια, ρινόρροια, ερυθρότητα οφθαλμού.

Από τις δευτεροπαθείς κεφαλαλγίες η συχνότερη είναι εκείνη που οφείλεται σε λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού ή κάποια ιογενή λοίμωξη.

Σπανιότερα ο πονοκέφαλος μπορεί να οφείλεται σε τραυματισμό -κρανιοεγκεφαλική κάκωση, φάρμακα, μηνιγγίτιδα, όγκο του εγκεφάλου, ενδοκράνια υπέρταση ή ενδοκράνια αιμορραγία, υδροκεφαλία.

Πως θα καταλάβω τι είδους πονοκέφαλο έχει το παιδί μου;

Πρέπει να επισκεφτείτε παιδίατρο και εκείνος/εκείνη θα βάλει τη διάγνωση με βάση το αναλυτικό ιστορικό που θα πάρει και την λεπτομερή κλινική και νευρολογική εξέταση.  Ο/η γιατρός πιθανόν να σας ζητήσει να κρατήσετε ένα ημερολόγιο συμπτωμάτων που θα αφορά την ποιότητα, την εντόπιση του πόνου, την  ένταση των συμπτωμάτων, τη χρονική συσχέτιση, πιθανούς επιβαρυντικούς ή ανακουφιστικούς παράγοντες. Αν ο γιατρός βρει κάτι παθολογικό στην κλινική εξέταση, είτε ο πονοκέφαλος εντοπίζεται κυρίως στο πίσω μέρος του κεφαλιού, ή το παιδί σας είναι κάτω των 6 χρονών, ή υπάρχει κάποιο υποκείμενο νόσημα, πιθανά να ζητήσει περαιτέρω εργαστηριακό και απεικονιστικό έλεγχο.

Πως αντιμετωπίζεται η κεφαλαλγία;

Τα περισσότερα παιδιά έχουν πρωτοπαθή κεφαλαλγία ή μη χαρακτηριστικό πονοκέφαλο που δεν εντάσσεται κάπου και δεν χρειάζεται περαιτέρω έλεγχος. Η έγκαιρη αναγνώριση του προβλήματος και η  άμεση έναρξη φαρμακευτικής αγωγής είναι σημείο κλειδί για τη θεραπεία της κεφαλαλγίας. Αν τα επεισόδια πονοκεφάλου είναι πολύ συχνά ή η κεφαλαλγία γίνει χρόνια (πάνω από 15 μέρες το μήνα για πάνω από 3 μήνες) τότε πιθανά να χρειασθεί προφυλακτική αγωγή.

Παράλληλα οι γονείς θα πρέπει να έχουν υπόψη τους τα παρακάτω όσο αφορά τα παιδιά τους:

1. Να έχουν ρεαλιστικές προσδοκίες. Η συχνότητα και η σοβαρότητα των συμπτωμάτων μειώνεται σταδιακά μέσα σε περίοδο εβδομάδων ή μηνών, αλλά στο μεταξύ επεισόδια κεφαλαλγίας θα συνεχίσουν να συμβαίνουν.
2. Τα παιδιά να επιστρέφουν στο σχολείο το συντομότερο δυνατό. Είναι καλό να τους δοθεί η δυνατότητα να φεύγουν από την τάξη για 15 λεπτά σε επιβλεπόμενο ήσυχο χώρο, όταν ο πονοκέφαλος φτάνει σε έξαρση.
3. Όταν έχουν κεφαλαλγία να αποφεύγουν ηλεκτρονικούς υπολογιστές και οθόνες καθώς και τροφές που μπορεί να επιδεινώσουν τον πονοκέφαλο.
4. Να ασκούνται καθημερινά για 30-40 λεπτά περίπου.
5. Τα παιδιά χρειάζονται επαρκή ύπνο τουλάχιστον 8-10 ωρών. Οι γονείς να αντιμετωπίζουν διαταραχές του ύπνου πιθανά συνυπάρχουν: καθυστέρηση έναρξης του ύπνου, συχνές αφυπνίσεις, διαταραχές συναισθήματος που οδηγεί σε αϋπνία κλπ. Στην εφηβεία μπορεί να είναι δύσκολο να επιτευχθεί αρκετός  ύπνος σε καθημερινή βάση και αυτό μπορεί να δικαιολογεί την επιδείνωση της κεφαλαλγίας στην αρχή της σχολικής χρονιάς.
6. Να ενυδατώνονται επαρκώς ειδικά στις φάσεις της κεφαλαλγίας και να λαμβάνουν άφθονα υγρά χωρίς καφεΐνη .
7. Να λαμβάνουν τακτικά γεύματα με υγιεινές διατροφικές επιλογές.
8. Η υπερβολική χρήση της φαρμακευτικής αγωγής οδηγεί από μόνη της σε κεφαλαλγία και πρέπει να αποφεύγεται.

Επιπρόσθετα, μη φαρμακολογικές παρεμβάσεις μπορεί να είναι βοηθητικές, όπως συμπεριφορική θεραπεία, τεχνικές χαλάρωσης, σωστές αναπνοές, ψυχοθεραπεία όταν χρειάζεται.