Κοιλιακοί πόνοι

Χρόνιος ή διαλείπων κοιλιακός πόνος στα παιδιά

Τι είναι  χρόνιος κοιλιακός πόνος;

– Με τον όρο αυτό εννοούμε τον  πόνο που είναι συνεχής ή έρχεται και φεύγει για χρονικό διάστημα τουλάχιστον  δύο μηνών και μπορεί να οφείλεται  σε λειτουργικά ή σε οργανικά αίτια . Τα επεισόδια πρέπει να είναι τουλάχιστον τρία  σε χρονικό διάστημα 2-3 μηνών και να είναι αρκετά σοβαρά, ώστε να επηρεάζουν τις καθημερινές δραστηριότητες του παιδιού,  χωρίς γνωστή οργανική αιτιολογία.

Είναι συχνό  σύμπτωμα στα παιδιά;

– Ο χρόνιος κοιλιακός πόνος είναι συχνός στα παιδιά και του εφήβους . Τα παιδιά παραπονιούνται για χρόνια κοιλιακά άλγη στο 10-19% των επισκέψεων στο γιατρό. Η συχνότητα αυξάνει στις ηλικίες 4-6 χρονών και στην πρώιμη εφηβεία, ώστε μερικά παιδιά  να παραπονιούνται για πόνο στην κοιλιά σε εβδομαδιαία βάση.

Πως προκαλείται;

– Οι υποδοχείς του πόνου στην κοιλιά αντιδρούν σε μηχανικά ερεθίσματα όπως:  η πίεση, η διάταση , η σύσπαση και η συστροφή του εντέρου αλλά και σε χημικά ερεθίσματα όπως η έκκριση διαφόρων χημικών ουσιών σε  φλεγμονή ή ισχαιμία. Το κατώφλι του σπλαχνικού πόνου είναι διαφορετικό από άτομο σε άτομο και ή αντίληψη του πόνου είναι πολύπλοκη: περιλαμβάνει τη σπλαχνική ευαισθησία αλλά και ψυχολογικές διαδικασίες.  Έτσι στα παιδιά με λειτουργικό πόνο, φυσιολογικές διαδικασίες όπως η περισταλτικότητα του εντέρου προσλαμβάνονται ως πόνος.

Πως γίνεται η διάγνωση στον χρόνιο κοιλιακό πόνο;

–  Ο/η γιατρός θα σας ρωτήσει αναλυτικά για τα συμπτώματα του παιδιού: την ένταση και τη διάρκεια του πόνου, τη συχνότητα των επεισοδίων, αν ο πόνος εμφανίζεται στο σπίτι ή στο σχολείο, τι θεραπείες έχετε δοκιμάσει ανεξάρτητα από το αν ήταν αποτελεσματικές ή όχι. Μπορεί να σας ζητήσει να συμπληρώσετε ημερολόγιο συμπτωμάτων για 1-2 εβδομάδες. Θα κάνει λεπτομερή κλινική εξέταση του παιδιού σας και πιθανά θα συστήσει μικροσκοπική εξέταση για παρουσία αίματος στα  κόπρανα.  Ο/Η γιατρός θα αποφασίσει αν χρειάζονται άλλες αιματολογικές ή απεικονιστικές εξετάσεις. Οι απεικονιστικές εξετάσεις δεν συστήνονται σα ρουτίνα σε παιδιά με χρόνιο κοιλιακό πόνο.

Ο/η παιδίατρος θα πρέπει να διακρίνει από το ιστορικό και τις εξετάσεις - όταν χρειάζονται – αν ο πόνος είναι λειτουργικός ή έχει οργανική αιτία.

Πότε ο χρόνιος πόνος στην κοιλιά είναι ανησυχητικός;

– Συμπτώματα που είναι ανησυχητικά διότι  παραπέμπουν σε οργανική αιτία και χρειάζονται διερεύνηση είναι:

Ανεξήγητος πυρετός

Χρόνια σοβαρή ή νυχτερινή διάρροια

Απώλεια αίματος στα κόπρανα (ορατή ή μικροσκοπική)

Πόνος που ξυπνάει το παιδί

Απώλεια βάρους - καθυστέρηση ήβης

Πόνος στη μέση

Συμπτώματα από το ουροποιητικό

Ωχρότητα, εξάνθημα , έκζεμα, κά

Πότε ο χρόνιος πόνος στην κοιλιά είναι ανησυχητικός;

–  Καταρχάς δεν υπάρχουν τα προαναφερόμενα ανησυχητικά συμπτώματα που να παραπέμπουν σε  οργανική αιτιολογία .

Στις περισσότερες περιπτώσεις ο πόνος δεν αφορίζεται με σαφήνεια ή είναι γύρω από τον ομφαλό. Τα επεισόδια διαρκούν συνήθως λιγότερο από μια ώρα, υποχωρούν αυτόματα  και μπορεί να συνοδεύονται από συμπτώματα από το αυτόνομο νευρικό σύστημα (ναυτία, ζάλη, ωχρότητα, κεφαλαλγία, αίσθημα αδυναμίας). Τα συμπτώματα μπορεί να εκλύονται ή να επιδεινώνονται σε καταστάσεις στρες (αλλαγή σχολείου, διαζύγιο γονέων, συναισθηματικό τραύμα).

Το παιδί είναι καλά και λειτουργεί φυσιολογικά μεταξύ των επεισοδίων, όμως μπορεί να εμφανίζει και συμπτώματα άγχους ή κατάθλιψης  (άγχος αποχωρισμού, φοβίες).  Συχνά υπάρχει θετικό οικογενειακό ιστορικό για νόσους του γαστρεντερικού συστήματος (σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, δυσκοιλιότητα). Η σχέση με την περίοδο θα πρέπει να αναζητιέται σε όλα τα έφηβα κορίτσια.

Οι γονείς συχνά φοβούνται ότι το παιδί τους έχει κάτι πολύ σοβαρό, αλλά στην πλειονότητα των περιπτώσεων πρόκειται πόνους λειτουργικής φύσης. Αυτοί κατατάσσονται στα παρακάτω σύνδρομα:

Λειτουργική δυσπεψία – δυσφορία ή πόνος ιδιαίτερα στην περιοχή του στομάχου, που επιδεινώνεται με τη λήψη φαγητού. Συχνά συνοδεύεται από αίσθημα πληρότητας, εύκολο κορεσμό, ρεψίματα, ναυτία ή και εμέτους. Σε αρκετά παιδιά και εφήβους έχει βρεθεί να συνδέεται με ανώμαλη ηλεκτρική δραστηριότητα του στομάχου, καθυστερημένη κένωση του στομάχου, ελαττωμένο στομαχικό όγκο κατά τη σίτιση.

Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου – χαρακτηρίζεται από χρόνιο κοιλιακό πόνο και εναλλαγές διάρροιας και δυσκοιλιότητας χωρίς να υπάρχει υπόνοια οργανικής νόσου. Στο σύνδρομο αυτό πιθανολογείται υπεραλγησία στη διάταση του εντέρου, μειωμένο κατώφλι στον σπλαχνικό πόνο και διαταραχή στη συσταλτικότητα του εντέρου μετά τα γεύματα. Ακόμα συνδέεται με αγχώδεις διαταραχές και κατάθλιψη.

Κοιλιακή ημικρανία – χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια, συνήθως βύθιου κοιλιακού πόνου τους τελευταίους 6 μήνες, τυπικά εντοπιζόμενου στη μέση γραμμή ή χωρίς σαφή εντόπιση. Ο πόνος συνδέεται με 2 τουλάχιστον επιπλέον συμπτώματα όπως ανορεξία, ναυτία, έμετο, κεφαλαλγία, φωτοφοβία, ωχρότητα. Υπάρχει συχνά οικογενειακό ιστορικό ημικρανίας.

Λειτουργική δυσκοιλιότητα – συχνή αιτία χρόνιου κοιλιακού πόνου στα παιδιά.

Έτσι η διάγνωση του λειτουργικού κοιλιακού πόνου μπορεί να γίνει σε παιδιά και εφήβους με χρόνιο κοιλιακό πόνο χωρίς ανησυχητικά συμπτώματα, με φυσιολογικά ευρήματα στην κλινική εξέταση και δείγμα κοπράνων αρνητικό για παρουσία αίματος. Η ενημέρωση για τους μηχανισμούς έκλυσης του χρόνιου λειτουργικού πόνου, βοηθάει στην αναγνώριση της παρουσίας του πόνου στο παιδί και βάζει τις βάσεις για τη θεραπευτική αντιμετώπιση.