Συχνές ερωτήσεις

Οι γονείς και οι φροντιστές συχνά πανικοβάλλονται όταν τα παιδιά κάνουν πυρετό. Σε μελέτες έχει βρεθεί ότι πάνω από το 1/3 των φροντιστών χορήγησαν αντιπυρετικό σε πυρετό κάτω από 38^οC.  Επίσης ένας στους τρεις ξυπνάει το παιδί που κοιμάται για να του δώσει αντιπυρετικό! Η πλειονότητα των φροντιστών πιστεύει ότι ο πυρετός είναι επιβλαβής για τα παιδιά, ενώ τα μισά περίπου παιδιά έλαβαν αγωγή με μοναδικό κριτήριο το ύψος του πυρετού.

Τι προκαλεί τον  πυρετό;

• Ο πυρετός όμως, αποτελεί φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού σε κοινές ιογενείς και μικροβιακές  λοιμώξεις.
• Είναι συχνό σύμπτωμα στα παιδιά, δεν είναι πάθηση.
• Υπάρχουν  μελέτες που αποδεικνύουν την ευεργετική δράση του πυρετού στις λοιμώξεις. Με τον πυρετό αναστέλλεται ο πολλαπλασιασμός μικροβίων και  ιών, ενώ αυξάνεται ο αριθμός των ανοσοποιητικών κυττάρων (ουδετερόφιλα και Τ-λεμφοκύτταρα) και  η παραγωγή αντισωμάτων, ώστε ο οργανισμός να καταπολεμήσει αποτελεσματικότερα τη λοίμωξη.

Τι θα πρέπει να κάνουν οι γονείς στον πυρετό;

• Οι γονείς θα πρέπει να εκπαιδευτούν να παίρνουν σωστά τη θεοκρασία του παιδιού και να μη χορηγούν εύκολα αντιπυρετικό.
• Είναι ανάγκη να ενημερωθούν ότι θερμοκρασίες χαμηλότερες των 40^ο C ενισχύουν τα ανοσοποιητικό.
• Το  ύψος και η συχνότητα του πυρετού δεν έχουν σχέση με τη βαρύτητα της νόσου, όσο έχει η κακουχία και η αφυδάτωση τις οποίες και πρέπει να αντιμετωπίζουν.
• Οι γονείς θα πρέπει να αναζητούν ιατρική βοήθεια στα μικρά βρέφη με πυρετό και στα παιδιά που δείχνουν ότι πάσχουν, ανεξάρτητα από το ύψος του πυρετού.
• Οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν ότι η αντιμετώπιση του πυρετού δεν προλαβαίνει τους πυρετικούς σπασμούς.

Με άλλα λόγια, ο πυρετός σε ένα παιδί χωρίς χρόνια προβλήματα, μπορεί να έχει ευεργετική επίδραση και βοηθά το σώμα να αναρρώσει γρηγορότερα από τις λοιμώξεις, παρότι προκαλεί κακουχία στο παιδί.

Γι αυτό, σε ένα κατά τα άλλα φυσιολογικό παιδί δε βιαζόμαστε να καταστείλουμε τον πυρετό. Ενθαρρύνουμε το παιδί να πίνει περισσότερα υγρά, για να μην αφυδατωθεί. Νερό, μητρικό γάλα ή γάλα φόρμουλα είναι  κατάλληλα για την αναπλήρωση των υγρών ενώ σε μεγαλύτερα παιδιά προσφέρουμε επιπλέον σούπες, ζελέ, χυμούς φρούτων ή γρανίτες. Ο πυρετός φέρνει συχνά κούραση και μυαλγίες: συστήνουμε στα παιδιά να ξεκουράζονται όσο το έχουν ανάγκη, χωρίς να τα πιέζουμε να ξαπλώνουν μόλις αρχίζουν να αισθάνονται καλύτερα. Το παιδί μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες στο σχολείο εφόσον μείνει απύρετο για 24 ώρες.

Τι προκαλεί το βήχα, τις μύξες και τα άλλα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος;

Αυτά τα συμπτώματα συνήθως προκαλούνται από ιογενή λοίμωξη. Πολλοί διαφορετικοί ιοί  μπορεί να εγκατασταθούν στο εσωτερικό της μύτης, στο στόμα, το φάρυγγα ή τους πνεύμονες και να προκαλέσουν συμπτώματα κρυολογήματος.

Οι περισσότεροι άνθρωποι ξεπερνούν το κρυολόγημα χωρίς μακροχρόνια προβλήματα. Παρ’ αυτά το κρυολόγημα μας κάνει να αισθανόμαστε άσχημα. Αν το παιδί σας έχει κρυολόγημα, μπορεί να είναι δύσκολο να αποφασίσετε αν χρειάζεται να το πάτε στον παιδίατρο.

Ποια είναι τα συμπτώματα του κρυολογήματος;

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

Στα παιδιά το κοινό κρυολόγημα είναι συχνά σοβαρότερο από τους ενήλικες. Διαρκεί επίσης περισσότερο. Ακόμα μπορεί να προκαλέσει και πυρετό τις πρώτες 3 μέρες, σε αντίθεση με τους ενήλικες όπου ο πυρετός είναι σπάνιος.

Πως μπορώ να διακρίνω αν το παιδί μου έχει κρυολόγημα ή γρίπη;

Το κοινό κρυολόγημα και η γρίπη έχουν πολλά κοινά συμπτώματα. Ωστόσο, έχουν και μερικές σημαντικές διαφορές. Ο παρακάτω πίνακας θα σας βοηθήσει να διακρίνετε το κοινό κρυολόγημα από τη γρίπη.

Πότε θα πρέπει να τηλεφωνήσω στον παιδίατρο;

Τα περισσότερα παιδιά ξεπερνούν τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος  χωρίς να χρειάζεται να επισκεφτούν παιδίατρο. Ωστόσο θα πρέπει να μιλήσετε με την παιδίατρο αν το παιδί σας:

Πάτε άμεσα στον παιδίατρο  ή στα ΤΕΠ Παιδιατρικής αν το παιδί σας:

Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω το παιδί μου;

Οι πλύσεις στη μύτη με φυσιολογικό ορό είναι πολύ επιβοηθητικές για να αναπνέει το παιδί σας καλύτερα, και μπορεί να δράσουν προληπτικά στη συγκέντρωση υγρού στο μέσο αυτί, που βρίσκεται πίσω από την τυμπανική μεμβράνη.  Τα αντιπυρετικά φάρμακα όπως παρακεταμόλη (depon, panadol) ή ιμπουπροφαίνη (algofren) θα ανακουφίσουν το παιδί σας από τον πυρετό και τυχόν πόνο στο λαιμό ή στο αυτί του.

Στους εφήβους μπορείτε να χορηγήσετε χάπια για το κρυολόγημα, που παίρνετε χωρίς συνταγή. Τα φάρμακα αυτά μπορεί να ανακουφίσουν από τα συμπτώματα, αλλά δεν θα θεραπεύσουν το κρυολόγημα, ούτε θα βοηθήσουν σε ταχύτερη ανάρρωση. Ποτέ μη συνδυάζετε δύο φάρμακα για το κρυολόγημα που περιέχουν παρακεταμόλη. Αν πάρει κανείς υπερβολική δόση παρακεταμόλης, το φάρμακο μπορεί να βλάψει το συκώτι.

Γι αυτό το λόγο όταν δίνετε παρακεταμόλη  στο παιδί σας, ποτέ μην υπερβαίνετε τη συνιστώμενη δόση. Ποτέ δεν δίνουμε ασπιρίνη σε παιδιά μικρότερα των 18 χρόνων, γιατί μπορεί να προκαλέσει μια κατάσταση απειλητική για τη ζωή, που ονομάζεται σύνδρομο Rye.

Πόσο καιρό θα είναι άρρωστο το παιδί μου;

Τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος διαρκούν 3-7 μέρες στους ενήλικες και γύρω στις 10 μέρες στα παιδιά, αν και μερικοί άνθρωποι έχουν συμπτώματα μέχρι και 2 εβδομάδες.

Μπορεί το κοινό κρυολόγημα να οδηγήσει σε πιο σοβαρά προβλήματα;

Σε μερικές περιπτώσεις ναι. Κάποιες φορές το κοινό κρυολόγημα μπορεί να οδηγήσει σε:

Πως μπορώ να προφυλάξω το παιδί μου ή τον εαυτό μου από επόμενο κρυολόγημα;

Το πιο σημαντικό πράγμα για την προφύλαξη σας είναι να πλένετε τα χέρια σας συχνά με σαπούνι και νερό. Τα αλκοολούχα αντισηπτικά είναι επίσης αποτελεσματικά.

Οι ιοί που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα μπορούν να ζήσουν σε τραπέζια, πόμολα και άλλες επιφάνειες για τουλάχιστον 2 ώρες. Ποτέ δε γνωρίζετε πότε έρχεστε σε επαφή με μικρόβια ή ιούς. Γι αυτό είναι τόσο σημαντικό να πλένετε τα χέρια σας συχνά.

Το πιπίλισμα του δαχτύλου ή της πιπίλας είναι τμήμα της φυσιολογικής ανάπτυξης του βρέφους, που μπορεί όμως να γίνει συνήθεια. Είναι μια ανακουφιστική συμπεριφορά που απαντάται στο 70-90% των βρεφών σε διάφορους πολιτισμούς -προσφέρει ευχαρίστηση, χαλάρωση για τον ύπνο, ή δίνει αίσθημα ασφάλειας. Η συχνότητα μειώνεται με την ηλικία και έτσι στα 4 ή 5 χρόνια αντικαθίσταται από άλλες  συμπεριφορές καθησυχασμού. Σε σύγκριση με την πιπίλα, το πιπίλισμα του αντίχειρα ή των δαχτύλων τείνει να παραμένει περισσότερο, μέχρι την ηλικία των 4-5 χρόνων, οπότε και γίνεται προβληματικό.

Η χρήση της πιπίλας μπορεί να σχετίζεται με αρνητικές συνέπειες για την υγεία όπως η πρόωρη διακοπή του θηλασμού ή αυξημένη πιθανότητα οξείας μέσης ωτίτιδας και αργότερα μπορεί να συμβάλει σε κακή σύγκλειση των γνάθων, διαταραχές στην οδοντοφυΐα και την ανάπτυξη της ομιλίας. Ωστόσο σύμφωνα με νεώτερες έρευνες, η χρήση της πιπίλας στον ύπνο μπορεί να συμβάλλει στην πρόληψη του συνδρόμου του αιφνιδίου θανάτου των βρεφών. Οι συστάσεις για τη χρήση τη πιπίλας πρέπει να συνυπολογίσουν τα πλεονεκτήματα έναντι των μειονεκτημάτων.

Η Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρία συστήνει να μη δίνουμε στα βρέφη πιπίλα μέχρι την εδραίωση του θηλασμού, δηλαδή μέχρι την ηλικία του ενός μήνα περίπου, ενώ μετά μπορούμε να τη δίνουμε την ώρα του ύπνου, για την πρόληψη του αιφνιδίου θανάτου των βρεφών. Ωστόσο για να μειώσουμε τις επιπτώσεις στην οδοντοφυΐα, συστήνεται να διακόπτεται η χρήση της μέχρι την ηλικία των 3 χρ.

Συζητήστε το θέμα με την παιδίατρό σας.

Η μέση θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος θεωρείται γενικά το 37°C. Η θερμοκρασία διακυμαίνεται  φυσιολογικά και σε επίπεδα άνω των 37°C ανάλογα με την ηλικία, την ώρα της ημέρας,  το επίπεδο της δραστηριότητας, τη φάση του καταμήνιου κύκλου, κ.α. Τα βρέφη και τα μικρά παιδιά, τείνουν να έχουν φυσιολογικά υψηλότερη μέση θερμοκρασία από τα μεγαλύτερα παιδιά και τους ενήλικες.

Πυρετός θεωρείται  γενικά, θερμοκρασία σώματος άνω των 38°C. Το όριο μπορεί να διαφέρει ελαφρά ανάλογα με το σημείο του σώματος (μασχάλη, στόμα, πρωκτός, μέτωπο, ακουστικός πόρος) που μετράται η θερμοκρασία. Όταν τα παιδιά βγάζουν δοντάκια, συχνά οι γονείς αναφέρουν υψηλότερες θερμοκρασίες, αν και κάτι τέτοιο δεν υποστηρίζεται από επιστημονικά δεδομένα. Σίγουρα όμως θερμοκρασία σώματος άνω των 37.7-37.9°C δεν πρέπει να αποδίδεται σε οδοντοφυΐα.

Ο πυρετός είναι  συχνό σύμπτωμα στα παιδιά, δεν είναι πάθηση και γενικά δεν προκαλεί οργανική βλάβη. Συνήθως οφείλεται σε κοινές ιογενείς και μικροβιακές  λοιμώξεις και αποτελεί φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού, προκειμένου να αυξήσει την παραγωγή αντισωμάτων και να αναστείλει τον πολλαπλασιασμό των μικροβίων ή των ιών. Δηλαδή, ο πυρετός σε ένα παιδί χωρίς χρόνια προβλήματα, μπορεί να έχει ευεργετική επίδραση και βοηθά το σώμα να αναρρώσει γρηγορότερα από τις λοιμώξεις, παρότι προκαλεί κακουχία στο παιδί.

Γι αυτό, σε ένα κατά τα άλλα φυσιολογικό παιδί δε βιαζόμαστε να καταστείλουμε τον πυρετό. Ενθαρρύνουμε το παιδί μας να πίνει περισσότερα υγρά, για να μην αφυδατωθεί. Νερό, μητρικό γάλα ή γάλα φόρμουλα είναι  κατάλληλα για την αναπλήρωση των υγρών ενώ σε μεγαλύτερα παιδιά προσφέρουμε επιπλέον σούπες, ζελέ, χυμούς φρούτων ή γρανίτες. Ο πυρετός φέρνει συχνά κούραση και μυαλγίες: συστήνουμε στα παιδιά να ξεκουράζονται όσο το έχουν ανάγκη, χωρίς να τα πιέζουμε να ξαπλώνουν μόλις αρχίζουν να αισθάνονται καλύτερα. Το παιδί μπορεί αν επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες στο σχολείο εφόσον μείνει απύρετο για 24 ώρες.

Το παιδί μου έχει πυρετό. Πότε πρέπει να πάω στον γιατρό;

Το ύψος του πυρετού δεν είναι η πάντα η καλύτερη ένδειξη, για το αν το παιδί χρειάζεται ιατρική εκτίμηση ή θεραπεία.  Αντίθετα είναι πολύ σημαντικό να εκτιμηθεί η γενική κατάσταση και συμπεριφορά του παιδιού. Τις περισσότερες φορές το εμπύρετο παιδί μπορεί να παρακολουθείται και να υποστηρίζεται από τους γονείς στο σπίτι. Ωστόσο είναι σημαντικό για τους γονείς να γνωρίζουν πότε το εμπύρετο παιδί τους  χρειάζεται ιατρική εκτίμηση, πότε πρέπει να αντιμετωπίσουν τον πυρετό και πότε είναι θεμιτό να παρακολουθούν το παιδί τους, χωρίς να καταστέλλουν τον πυρετό.

Οι γονείς θα πρέπει να πηγαίνουν παιδί τους στον/στην παιδίατρο στις παρακάτω περιπτώσεις:

• Βρέφη κάτω των 3 μηνών που έχουν θερμοκρασία ορθού 38°C ή και υψηλότερη. Ο/η γιατρός θα πρέπει να εξετάσει το μωρό σας ακόμα και αν δείχνει σε πολύ καλή γενική κατάσταση. Mη δίνετε αντιπυρετικά πριν εξετασθεί από παιδίατρο.

• Βρέφη και παιδιά ηλικίας 3 μηνών έως 3 τριών ετών με θερμοκρασία ορθού 38°C ή και υψηλότερη για 3 συνεχόμενες μέρες ή άμεσα, αν έχουν επηρεασμένη γενική κατάσταση ( είναι ανήσυχα, θέλουν συνέχεια αγκαλιά, αρνούνται τα υγρά).

• Βρέφη και παιδιά ηλικίας 3 μηνών έως 3 τριών ετών με θερμοκρασία ορθού 38.9°C ή υψηλότερη.

• Παιδιά οποιασδήποτε ηλικίας με θερμοκρασία μασχάλης 39.4°C.

• Παιδιά οποιασδήποτε ηλικίας που κάνουν πυρετικούς σπασμούς.

• Παιδιά οποιασδήποτε ηλικίας που κάνουν πυρετό ξανά και ξανά για περισσότερο από 7 μέρες, έστω και αν τα επεισόδια πυρετού διαρκούν μόνο λίγες ώρες.

• Παιδιά οποιασδήποτε ηλικίας με πυρετό και κάποιο χρόνιο πρόβλημα υγείας όπως καρδιοπάθεια, κακοήθεια, ρευματοπάθεια ή δρεπανοκυτταρική αναιμία.

• Παιδιά οποιασδήποτε ηλικίας με πυρετό και πρωτοεμφανιζόμενο εξάνθημα.

Πότε συστήνουμε την αντιμετώπιση του πυρετού;

Συστήνουμε την αντιμετώπιση του πυρετού όταν το παιδί έχει συνυπάρχον πρόβλημα από την καρδιά, τους πνεύμονες, τον εγκέφαλο ή το νευρικό σύστημα. Στα παιδιά με ιστορικό πυρετικών σπασμών, η αντιμετώπιση του πυρετού δεν έχει φανεί να προλαμβάνει ένα επόμενο επεισόδιο, ωστόσο  είναι μια λογική προφύλαξη. Η αντιμετώπιση του πυρετού μπορεί να είναι βοηθητική όταν το παιδί αισθάνεται  άβολα, αν και δεν είναι απαραίτητο.

Πως αντιμετωπίζουμε τον πυρετό;

Υπάρχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα στην καταστολή του πυρετού. Ο πυρετός μπορεί να παίζει κάποιο ρόλο  στην αντιμετώπιση της λοίμωξης, ωστόσο το μπορεί να καταβάλλει το παιδί.

Όταν χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε τον πυρετό χορηγούμε συνήθως παρακεταμόλη ή  ιμπουπροφαίνη σε δοσολογία ανάλογα με το βάρος του παιδιού. Δεν συστήνουμε την εναλλαγή των αντιπυρετικών σαν ρουτίνα, γιατί αυξάνουμε τις πιθανότητες παρενεργειών  ή λανθασμένης δοσολογίας σε ένα ή και στα δύο φάρμακα που χρησιμοποιούμε. Δίνουμε αντιπυρετικά σε πυρετό πάνω από 38.4-38.5°C, ενώ σπανιότερα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και ένα χλιαρό ντους , για να ρίξουμε τον πυρετό. Επικίνδυνος είναι ο πυρετός εάν ξεπεράσει τους 39.5°C  βαθμούς ή προκαλεί πυρετικούς σπασμούς.

Ρωτήστε την παιδίατρό σας για τη σωστή δοσολογία αντιπυρετικού και τη συχνότητα χορήγησης του, στο παιδί σας.

Ποτέ μη δίνετε ασπιρίνη σε παιδιά κάτω των 18 χρονών που έχουν πυρετό. Μπορεί να προκαλέσει μια επικίνδυνη κατάσταση που λέγεται σύνδρομο Rye.

Τα βρέφη περπατούν συνήθως αυτόνομα γύρω στους 12 μήνες και με σταθερότητα γύρω στους 15 μήνες. Πολλοί γονείς εξακολουθούν να αγοράζουν ή να δανείζονται περπατούρες για τα μωρά τους, παρά τις συστάσεις των παιδιάτρων που εναντιώνονται, λόγω των συχνών ατυχημάτων που προκαλούνται. Η περπατούρα είναι σχεδιασμένη για βρέφη 6-15 μηνών που δεν έχουν ακόμα τη δυνατότητα να βαδίζουν αυτόνομα. Με την περπατούρα όμως, το μωρό αποκτά πρόσβαση σε μέρη του σπιτιού που δε θα είχε φυσιολογικά, όπως: η κουζίνα, το μπάνιο και οι σκάλες.

Σύμφωνα με δημοσίευση στο περιοδικό Pediatrics (Oct. 2018), σε διάστημα  24 χρόνων (1990-2014) στις ΗΠΑ, έχουν καταγραφεί πάνω από 230.000 ατυχήματα σε βρέφη που σχετίζονται με την περπατούρα. Αυτό σημαίνει πάνω από 9.000 ατυχήματα το χρόνο. Συνήθως πρόκειται για κακώσεις της κεφαλής και του αυχένα, και λιγότερο των άνω άκρων και κάτω άκρων, ενώ υπάρχουν και αρκετά περιστατικά εγκαυμάτων και δηλητηριάσεων ακόμα και πνιγμού.

Ο μηχανισμός των κακώσεων είναι πτώση στις σκάλες, πτώση από αναποδογύρισμα της περπατούρας στο πάτωμα, σκαρφάλωμα του βρέφους και πτώση έξω από την περπατούρα, πρόσκρουση πάνω σε τοίχο, σε γωνίες επίπλων, ή ακόμα και σε άλλο άτομο, άγγιγμα της ζεστής πόρτας του φούρνου, πρόσβαση και τράβηγμα ζεστών ροφημάτων ή αιχμηρών αντικειμένων, πρόσβαση σε δηλητηριώδεις ουσίες που υπάρχουν στο σπίτι (χλωρίνη και άλλα καθαριστικά). Το βρέφος πάνω στην περπατούρα μπορεί να κινηθεί με ταχύτητα πάνω από 1 μέτρο/δευτερόλεπτο, που σημαίνει ότι ο γονέας έχει πολύ λίγο χρόνο να αντιδράσει σε επικίνδυνες καταστάσεις.

Πολλοί γονείς έχουν συχνά εσφαλμένη αίσθηση ασφάλειας όσον αφορά τη  χρήση της περπατούρας. Θεωρούν ότι έτσι προσφέρουν διασκέδαση στο παιδί τους, το κρατούν απασχολημένο όσο εκείνοι ασχολούνται με άλλες δραστηριότητες, ή ακόμα ότι προάγεται η ικανότητα βάδισης. Η αλήθεια είναι όμως, ότι η χρήση της μπορεί να αποβεί επικίνδυνη (ακόμα και με νεώτερα μοντέλα που ακολουθούν τα καινούργια στάνταρ ασφάλειας), ενώ οι μελέτες έχουν δείξει ότι η χρήση περπατούρας μπορεί να καθυστερήσει παροδικά την κινητική και τη διανοητική ανάπτυξη!

Τι μπορώ να χρησιμοποιήσω εναλλακτικά της περπατούρας;

Στο εμπόριο κυκλοφορούν στατικά γυμναστήρια- κέντρα δραστηριοτήτων, όπου το καθισμένο βρέφος μπορεί να  κουνιέται, να αναπηδάει, να στριφογυρίζει, χωρίς την κινητικότητα και τους κινδύνους που ενέχει η περπατούρα. Ακόμη καλύτερα, ας εφαρμόζουμε τον πατροπαράδοτο χρόνο στο χαλί, όπου αφήνουμε το μωρό μας με την κοιλίτσα στο πάτωμα, να «τριγυρνάει» πέρα-δώθε και να αναπτύσσει τη μυϊκή δύναμη και τον συντονισμό των κινήσεων. Μερικά παιχνίδια στο πάτωμα θα το κρατήσουν απασχολημένο, είτε πρόκειται για ένα μικρό χαρτοκούτι είτε ένα πανάκριβο παιχνίδι. Και τα δύο μπορούν να κάνουν εξίσου την ίδια δουλειά.